"De Film"
Die besten Wünsche für die Zukunft und beste Grüsse aus " Metropolis"
Fritz Lang

Het land der onbegrensde mogelijkheden

Door Fritz Lang

Men spreekt zo gaarne van de onvergelijkelijke zegetocht, die de film sedert haar geboorte is begonnen, en wanneer men de motieven doorgronden kan, welk oorzaak zijn van de verbitterde tegenstand tegen haar groei, en de juiste omvang van deze campagne overziet, dan moet het wel een wonder heten, wat deze jonge kunstuiting van onze eeuw geheel en al uit zich zelf reeds aan terrein wist te veroveren.

Want het is niet het onbelangrijkste deel van de mensheid, dat onze jonge filmkunst. zo niet vijandig, dan toch zeer sceptisch gezind is, en met een schijnbaar heel gewichtig “maar” het enthousiasme voor de film tracht te vertroebelen. Dit “maar” luidt dan ongeveer als volgt:
“Hoe lang zal het helemaal nog duren, voordat de uitdrukkingsmogelijkheden van de film zijn uitgeput, en zij haar eigen dood sterft?”

Dit is een voorspelling die deze profeten blameren zal.

Ik weet dat ik hier een groot woord heel gemakkelijk gebruik, maar ik verbeeld mij genoeg van de Film te begrijpen, om deze uitspraak voor mijn volle verantwoording te nemen en de waarheid hiervan te bewijzen. Op alle kunstuitingen (de Film is een nieuwe kunstvorm) heeft zij iets voor, dat haar tegelijkertijd bezwaart en rijker maakt: het mozaïek karakter van haar ontstaan - de veelzijdigheid der kunstuiting, die haar schiep.

De dichter, de schilder, de architect. de beeldhouwer, de acteur, tot dusverre aan in wezen geheel andere uitdrukkingsvormen gebonden, zijn in dienst van de Film getreden en werken al scheppend, met de door de hemel zelf voor de Film geschapen prominenten: cameraman en filmregisseur, aan de verdere ontwikkeling en volmaking van het betoverende wezen Film, waarvan niemand zich kan losmaken die eenmaal het geluk of ongeluk had op zijn sireneneiland te geraken. Het is een overbodige vraag, welke van deze scheppende krachten de voornaamste is - en inderdaad zou het antwoord op deze vraag al naar gelang van het karakter der te maken film, anders luiden. Hoofdzaak is, dat zo vele scheppende kunstenaars elkaar in dienst ener gemeenschappelijke taak vinden, elkaar wederkerig aanvullen en inspireren en alleen reeds op grond hiervan voor steeds vernieuwend eeuwig bloeiend leven zorgen.

De volkomen ongebondenheid aan ruimte en tijd, die de Film haar niet te imiteren en tot dusverre in geen enkel kunstwerk aan te treffen tempo geeft, maakt haar in de meest ware zin van het woord tot de meest volmaakte uitdrukkingsvorm van onzen tijd. die alleen door een aan aderverkalking lijdend mens, om haar verhoogde polsslag, zenuw verstorend genoemd kan worden. Want in werkelijkheid is het juist dit tempo, dat ons iets schenkt, wat men in weerwil van Ben Akiba's uitspraak: er is niets nieuws onder de zon - voor onze eeuw nooit kende: de snelheidsroes. De Film heeft iets dat de aarde omspant, zij speelt het klaar nu een koralenkust in de Zuidzee, waar de Kokospalmen in het water spiegelen - een minuut later een nestbouwende pinguïnfamilie aan de Zuidpool - weer twee minuten later de technische wonderen van een machine - of tenslotte de ontroering van een zielsindruk - voor onze ogen op het witte doek te toveren. - De Film is de ware ontdekster van het Nooit-geziene, de pionierster in het Onbekende, de bemiddelares tussen alle landen en zeeën, de waarachtige zendelinge wier stomme taal, die geen vertaling nodig heeft, door iedereen en overal verstaan wordt. Men verwijt het de Film, dat zij teveel op techniek aangewezen zou zijn om als kunstwerk te gelden en deze tegenwerping, die zeldzamer wijze bijzonder hardnekkig blijft bestaan en steeds weer opduikt, is mij steeds uitgesproken onbegrijpelijk voorgekomen. - Zijn de hulpbronnen van een beroemd violist soms minder primitief en nuchter: hout, schapendarmen en paardenhaar? Waarom stoort men zich aan chemisch bewerkt celluloid en de resultaten der optiek? Wie de blik, het geschoolde oog daarvoor heeft, moet erkennen dat bijvoorbeeld in het toverspel der camera zich een kunstvorm ontwikkelt, die uitverkoren schijnt, binnen te dringen in het tot nu toe ondoordringbare gebied, tot het zichtbaar maken van het onzichtbare, dat betekent: tot het verbeelden van geestelijke of psychische gebeurtenissen.

Het ligt voor de hand, dat de kern van bijna elke film de Idee moet zijn. Maar waar om 's hemels wil vindt een dichter de mogelijkheid het door hem gedachte zo ten leven gewekt te zien als door de Film.

Ik beweer stoutmoedig, dat er nu reeds niets - maar dan ook niets - bestaat, waarvoor de Film niet de uitbeelding zou kunnen vinden, onverschillig of het er om gaat den dans der planeten te verbeelden of het lachen van een kind dat ontwaakt. Wie anders dan de Film heeft ons het mysterie van het menselijk gezicht in zijn volmaaktste, ontroerendste expressiemogelijkheden geopenbaard?. Wie anders dan de Film heeft ons het wonder van licht en donker leren begrijpen, de symbolen uit het dagelijks leven: een deur die gesloten wordt, een geledigd glas. een half afgebrande kaars; heeft de Film ons niet de taal van haar stomheid geleerd ?

Tot in de visioenen van de droom, de koorts, van de roes is de grote optische verbeelde “film” veroverend doorgedrongen en heeft de schatten die in de duisternis van onderbewustzijn rustten, aan het licht gebracht. De hartenklop der gehele schepping mens en dier, verleden, heden en toekomst, de ziel der planten en de ziel der dingen die wij anders voor dood plegen te houden - de begrippen van het goddelijke en het duivelse, het verhevene als groteske, het verblijdende en het verschrikkelijke, - dit alles leerde de Film ons herkennen.

Te geloven dat de uitdrukkingsmogelijkheden van de Film eens uitgeput zullen raken, staat gelijk met te geloven dat het Leven zelf eens uitgeput zal raken.

En dat, nietwaar, is toch niet te verwachten!

2008-08-28