Thea v. Harbou
Metropolis
Geauthoriseerde vertaling van Maurits J. Vles
Met 8 foto's naar de film
1928
Nederl. Uitgevers-Maatschap
Amsterdam

Metropolis, Thea von Harbou's wondere schepping zonder meer in haar Nederlandse vertaling onder de ogen van het publiek te brengen, lijkt mij ongewenst. Immers, waar dit boek in minder dan een jaar tijd in haast alle talen van de wereld gedrukt is, waar het door zijn monumentale grootsheid meer opzien heeft gebaard dan welk ander boek ook, lijkt me een kleine inleiding niet misplaatst.
Wat is eigenlijk Thea von Harbou's gebied? Is ze voorbeschikt om met haar retorische gaven de socialistische belangen te dienen? Of heeft ze haar tomeloze, ongebreidelde fantasie om de lezer in de onmetelijke diepten van haar latent zielenleven te sleuren? Haar sterk-dichterlijke proza en visionair uitbeeldingsvermogen wijzen er daarentegen op, dat ze eens tot de beste dichteressen van haar tijd zal behoren! Terwijl haar fascinerende, hast adembenemende suggestiviteit doet vermoeden dat ze eens haar bruisende vitaliteit in het schrijven van de allerbeste speurdersromans zal doen stromen!
Ze is... Ze is alles. Ze is één-en-al gecompliceerdheid, één-en-al fijn-intellectualisme, maar bovenal: - ze is kunstenares. Het blijkt uit haar goed-doorvoelde psychologische situaties, uit haar prachtige gedachtenbuitelingen, uit de elegance,waarmee ze zo heerlijk te fulmineren weet tegen wat haar onrecht schijnt. Maar bovenal uit de devote eerbied, waarmede ze het zielenleven der personen, door de macht van haar pen verlevendigd, weet bloot te leggen...

* * *

Het verdient aanbeveling, nog even mee te delen dat ik Metropolis heel vrij vertaald heb. In het oorspronkelijke werk zijn sommige zinsformuleringen zo fantastisch, sommige beeldspraken zo subtiel, dat het nodig was geheel van het oorspronkelijke af te wijken om niet al te veel van het prachtig-zangerige, een van Thea von Harbou's mooiste gaven, te verliezen. Want niet alleen om de "pointe" was het mij te doen; ik heb de vertaling aanvaard omdat ik Metropolis weet te waarderen, omdat ik het een van de beste werken der moderne Duitse literatuur acht, en omdat ik het heilig doel voor ogen heb de vertaling aan het origineel te toetsen: een technisch-volmaakt product in een esthetisch kleed van de hoogst-artistieke waarde!
Dat vele van haar pennevruchten volgen mogen!

Amsterdam, 1 September 1928.

MAURITS J. VLES

Bij de Nederlandsche Uitgevers-Maatschap te Amsterdam zullen binnenkort verschijnen: Metropolis, roman door Thea von Harbou, uit het Duits vertaald door Maurits J. Vles, met acht platen naar de film;
(...)

2008-07-15