GEGRÜNDET 1927
METROPOLIS, FREITAG, 26. APRIL 2024
98. JAHRGANG
Architectural review of Metropolis (1927)
<<< Dutch press

Review of Metropolis from an architectural standpoint: although Metropolis shows a grotesque version of "modern American urbanism", it is still worth watching.

Bouwkundig Weekblad en Architectura 1927, № 9, pp. 87-90.
Source: Delft University of Technology Archive

METROPOLIS.

Bij het beoordelen van foto's en film dient men er rekening mede te houden, dat men nooit de werkelijkheid ziet, in de dagelijkse betekenis van het woord, d.i. de indruk van het door ons gezichtsorgaan waargenomene. Wij zien de werkelijkheid in "directe waarneming" anders, dan door het filter van de fotografische lens, hoe volmaakt deze ook zij.
De meest perfecte foto geeft altijd nog slechts een fotografisch beeld van de werkelijkheid. Met de tussenschakeling van het fotografisch objectief gaan wij de werkelijkheid anders zien. Noch het stereoscopisch apparaat, dat het in de foto verloren gegane ruimtegevoel tracht terug te brengen, noch het filmtoestel dat het in de foto's ontbrekende tijdbewustzijn tracht te herstellen, zijn in staat correctief op te treden. Geen menselijk vernuft kan de minimale afwijking van het beeld der werkelijkheid, die tenslotte met het zeer kostbare lenzenglas te bereiken valt, meer geheel opheffen. En dit is eigenlijk de verrijking die de lens de mensen heeft bezorgd dat zij de werkelijkheid op meer dan een wijze kunnen zien. Er zit iets tragisch in het streven der optische techniek. om de mensen deze verrijking weer te willen ontnemen.
Op filosofische gronden is er alle reden aan te riemen dat dit gelukkig niet gebeuren zal.
Wie dus foto's en films gaat zien, gaat een van het werkelijkheidsbeeld afwijkend beeld zien. De foto- en filmwereld is een andere dan die wij rond ons zien. Dit is helaas niet vroeg genoeg beseft, en de foto techniek is als fotokunst op een gebied gaan grasduinen, waar zij niet thuishoort. Thans echter lukt het sommige fotografen prachtige beelden te geven van "fotografische werkelijkheid", geheel met eigen karakter, tegenover de door het menselijk oog direct geziene werkelijkheid staande.
Bij de film, die ook veel later kwam dan de foto, was het eigen terrein spoediger geëxploreerd, Bij de film zag men al gauw film-eigene dingen. De mogelijkheid van de uitdrukking van het tijdsbewustzijn hielp daaraan bijzonder sterk mede. Het tijdsbewustzijn is in het zien een zwakke factor. De filmtechniek had het in haar hand deze factor te versterken, hetgeen zij vaak deed tot in het karikaturale toe. wat al spoedig de film een eigen cachet gaf. De spanning in een film komt voor een groot deel voort uit de onmogelijke willekeur, waarmede met het tijdsbewustzijn bij het zien wordt omgesprongen.
Het besef van de eigen geaardheid van de film, als afbeelding van de werkelijkheid heeft de zucht tot fantasie onnodig aangewakkerd. De fantasie is als een directe noodzakelijkheid tot vervolmaking van de film gevoeld: zij was echter geen allereerste noodzaak. Wellicht zal, nu de film in de fantasie zijn hoogste troeven uitspeelt, (en omgekeerd) de rol der fantasie gaan verminderen en keert de film tot zijn normale "filmwerkelijkheid" terug.
Inmiddels kan de film zijn bovenmatige zucht naar fantasie niet kwalijk worden genomen. Dit stadium der filmtechniek komt overeen met het stadium der z.g. fotokunst in de fotografie. Wij, die het beleven, hoeven er niet rouwig om te zijn.
Is er vaak niet veel aan te genieten, er is veel aan te bewonderen.
In de Metropolis film, die thans in het Rembrandt Theater te Amsterdam gedraaid wordt, is de architectuur aangegrepen om er op te fantaseren. De stad Metropolis is een architectuurfantasie, esthetisch zeker niet zo goed als Wijdeveld reeds voor 10, 15 jaren zijn Miljoenen-stad fantasie gaf, maar filmtechnisch een wonder. Een knap stuk werk. Het kan waar zijn dat de beste tendensen van de moderne Amerikaanse stedenbouw hier schandelijk zijn uitgebuit, stotend voor hen die in die tendensen de grondslagen zien voor een toekomstige bouwkunst.
Maar aan Fritz Lang, de regisseur der film, de eer, die uitbuiting zo tot het groteske te hebben opgevoerd, dat bij het aanschouwen van dit architectuur visioen - waarbij, en dit is het bijzondere van deze architectuur fantasie, het tijdsbewustzijn zeer knap, ja, geestig is ingeschakeld, een glimlach het genot en de verbazing vergezelt.
De enkele momenten waarin men deze gewaarwording ondergaat zijn kostelijk genoeg om de rest van deze film op de koop toe te nemen. Dat kan ook nog de moeite waard zijn, want Lang geeft ons verschillende prachtige staaltjes van ensceneringskunst, waarbij het woord decoratief beter op zijn plaats is dan op zekere tentoonstelling in een zekere wereldstad. En ten slotte blijft er nog het filmverhaal, maar dat valt buiten ons bestek!

J. P. M.

2008-08-28

Bouwkundig Weekblad en Architectura, page 87. Source: Delft University of Technology Archive
Bouwkundig Weekblad en Architectura, page 88. Source: Delft University of Technology Archive
Bouwkundig Weekblad en Architectura, page 89. Source: Delft University of Technology Archive
Bouwkundig Weekblad en Architectura 1927, № 9, page 90. Source: Delft University of Technology Archive
Hauptredaktion - Neuer Turm Babel - Metropolis